دنیای واقعیت مجازی (VR) و واقعیت ترکیبی (MR) با سرعتی باورنکردنی در حال تکامل است و شرکت متا در خط مقدم این پیشرفت قرار دارد. دو نمونه برجسته از محصولات این شرکت، Meta Quest 2 و Meta Quest Pro، هر کدام جایگاه ویژه‌ای در بازار دارند. در حالی که کوئست 2 به عنوان پرچم‌دار ورود به دنیای VR برای عموم شناخته می‌شود، کوئست پرو گامی بلندتر در جهت کاربری‌های حرفه‌ای و پیشرفته است. این مقاله به مقایسه دقیق این دو هدست می‌پردازد تا تفاوت‌ها، نقاط قوت و ضعف هر یک را برای کمک به انتخاب آگاهانه کاربران روشن سازد.
تفاوت اساسی بین کوئست 2 و کوئست پرو از همان ابتدا در قیمت و مخاطب هدف آن‌ها مشهود است. کوئست 2 که با قیمت اولیه بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تری (حدود 299 تا 399 دلار در زمان عرضه) به بازار آمد، عمدتاً برای مصرف‌کنندگان عمومی، بازی‌های واقعیت مجازی و سرگرمی‌های خانگی طراحی شده است. هدف آن، دسترس‌پذیری هرچه بیشتر VR برای طیف وسیعی از مردم بود. در مقابل، کوئست پرو با قیمتی به مراتب بالاتر (1499 دلار در زمان عرضه، که بعداً به 999 دلار کاهش یافت)، نه تنها نشان‌دهنده فناوری پیشرفته‌تر است، بلکه مخاطبانی از جمله حرفه‌ای‌ها، توسعه‌دهندگان، شرکت‌ها و کسانی که به دنبال قابلیت‌های واقعیت ترکیبی و همکاری در محیط‌های مجازی هستند را هدف قرار داده است. این اختلاف قیمت و رویکرد، پایه و اساس تفاوت‌های فنی آن‌ها را نیز شکل می‌دهد.
در قلب هر دو دستگاه، یک پردازنده قدرتمند قرار دارد، اما کوئست پرو با ارتقاء قابل توجهی در این زمینه همراه است. کوئست 2 از پردازنده Qualcomm Snapdragon XR2 Gen 1 بهره می‌برد، در حالی که کوئست پرو به نسخه بهبود یافته آن، یعنی Snapdragon XR2+ Gen 1 مجهز است. "پلاس" در نام این پردازنده به معنای 50 درصد توان پردازشی بیشتر و مدیریت حرارتی بهتر است. این بدان معناست که کوئست پرو می‌تواند برنامه‌ها و تجربیات پیچیده‌تری را با کارایی پایدارتر اجرا کند، که برای محیط‌های حرفه‌ای که نیاز به عملکرد مداوم و سنگین دارند، حیاتی است. علاوه بر این، کوئست پرو با 12 گیگابایت رم (RAM) عرضه می‌شود که دو برابر 6 گیگابایت رم کوئست 2 است. این حافظه رم بیشتر، امکان اجرای همزمان چندین برنامه، مدیریت داده‌های سنگین‌تر و تجربه کاربری روان‌تری را فراهم می‌آورد، به ویژه در سناریوهای واقعیت ترکیبی و مولتی‌تسکینگ.
در بخش ذخیره‌سازی، کوئست 2 در مدل‌های 128 گیگابایتی و 256 گیگابایتی موجود است، در حالی که کوئست پرو فقط در یک مدل 256 گیگابایتی عرضه می‌شود. این بدان معناست که هر دو دستگاه فضای کافی برای نصب بازی‌ها و برنامه‌ها را دارند، اما کوئست پرو از ابتدا ظرفیت بالاتری را به عنوان استاندارد ارائه می‌دهد که با توجه به حجم بالاتر برنامه‌های حرفه‌ای و مدل‌های سه‌بعدی سنگین، منطقی به نظر می‌رسد.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر هدست VR، تجربه بصری آن است. هر دو هدست وضوح تصویری مشابهی در حدود 1800x1920 پیکسل در هر چشم ارائه می‌دهند، اما کیفیت نمایشگر و اپتیک آن‌ها تفاوت چشمگیری دارد. کوئست 2 از یک پنل LCD واحد با لنزهای فرنل استفاده می‌کند. در مقابل، کوئست پرو از دو پنل LCD مجزا بهره می‌برد که هر یک دارای نور پس‌زمینه mini-LED هستند. فناوری mini-LED امکان کنترل دقیق‌تر نور را فراهم می‌کند و به قابلیت «کاهش نور موضعی» (local dimming) مجهز است که منجر به ایجاد رنگ‌های سیاه عمیق‌تر، کنتراست بالاتر و تصویری زنده‌تر می‌شود. این امر به ویژه در سناریوهایی که نیاز به دقت رنگ و وضوح تصویر بالا وجود دارد، مانند طراحی سه‌بعدی یا مرور محتوای گرافیکی، بسیار مهم است.
علاوه بر پنل نمایشگر، اپتیک نیز نقش حیاتی ایفا می‌کند. کوئست 2 از لنزهای فرنل استفاده می‌کند که باعث می‌شوند هدست ضخیم‌تر باشد و گاهی اوقات با "اشعه‌های نوری" (god rays) یا وضوح کمتر در لبه‌های میدان دید مواجه شوند. کوئست پرو اما از لنزهای "پنکیک" (Pancake lenses) بهره می‌برد. این لنزها نه تنها به طراحی بسیار نازک‌تر هدست کمک می‌کنند، بلکه وضوح تصویر را از مرکز تا لبه‌های میدان دید به طور قابل توجهی بهبود می‌بخشند و پدیده‌های نوری ناخواسته را به حداقل می‌رسانند. این وضوح یکنواخت‌تر، تجربه بصری فراگیرتر و راحت‌تری را، به ویژه برای ساعات طولانی استفاده، فراهم می‌کند. میدان دید (FOV) نیز در کوئست پرو کمی وسیع‌تر است (106 درجه افقی در برابر 97 درجه در کوئست 2)، که هرچند تفاوت فاحشی نیست، اما به حس حضور بیشتر کمک می‌کند.
تنظیم فاصله بین مردمکی (IPD) نیز برای تجربه بصری مناسب حیاتی است. کوئست 2 تنظیمات سخت‌افزاری با سه حالت از پیش تعیین شده (58-68 میلی‌متر) را ارائه می‌دهد. اما کوئست پرو امکان تنظیم پیوسته و دقیق‌تر IPD را در بازه وسیع‌تری (55-75 میلی‌متر) از طریق یک چرخ اسکرول فراهم می‌کند. این تنظیم دقیق‌تر برای طیف وسیع‌تری از کاربران، به جلوگیری از خستگی چشم و ارائه تصویری واضح‌تر کمک شایانی می‌کند، که برای استفاده طولانی مدت در محیط‌های کاری بسیار ارزشمند است.
یکی از بزرگترین تفاوت‌ها و نقطه قوت کوئست پرو، قابلیت‌های واقعیت ترکیبی (Mixed Reality) آن است. در حالی که کوئست 2 یک قابلیت "پاس‌ثرو" (passthrough) سیاه و سفید و با وضوح پایین ارائه می‌دهد که صرفاً برای دیدن محیط اطراف به صورت ابتدایی کاربرد دارد، کوئست پرو مجهز به یک سیستم پاس‌ثرو رنگی، استریوسکوپیک و با وضوح بالاست. این فناوری به کاربران اجازه می‌دهد تا به وضوح دنیای واقعی خود را ببینند و همزمان اشیاء مجازی را در آن قرار دهند. این ویژگی برای کاربردهای حرفه‌ای نظیر طراحی محصول در فضای واقعی، آموزش‌های تعاملی، همکاری از راه دور با اشیاء سه‌بعدی در محیط مشترک یا حتی بازی‌هایی که عناصر مجازی را با دنیای واقعی ترکیب می‌کنند، انقلابی است. سیستم دوربین‌های پیشرفته کوئست پرو، با سه دوربین اختصاصی برای واقعیت ترکیبی، امکان ردیابی دقیق محیط و عمق‌سنجی را فراهم می‌کند که به تعامل واقعی‌تر اشیاء مجازی با فضای فیزیکی منجر می‌شود.
در بخش ردیابی و تعامل، هر دو هدست از ردیابی سر و دست بدون نیاز به حسگرهای خارجی بهره می‌برند. اما کوئست پرو گامی فراتر نهاده و مجهز به سیستم ردیابی چشم (eye tracking) و ردیابی چهره (face tracking) است که از طریق پنج دوربین داخلی انجام می‌شود. ردیابی چشم برای چندین منظور کاربرد دارد: اولاً، امکان رندرینگ فووایتد (foveated rendering) را فراهم می‌کند که در آن فقط بخشی از تصویر که چشم کاربر به آن خیره شده است، با وضوح بالا رندر می‌شود و بقیه نواحی با وضوح پایین‌تر نمایش داده می‌شوند. این کار به افزایش کارایی و کاهش بار پردازشی کمک شایانی می‌کند. ثانیاً، ردیابی چشم و چهره برای ساخت آواتارهای واقع‌گرایانه‌تر در محیط‌های اجتماعی و همکاری مجازی ضروری است. حالات چهره و حرکات چشم کاربر در آواتار او منعکس می‌شود که به تعاملات طبیعی‌تر و حس حضور قوی‌تر در جلسات مجازی کمک می‌کند. این قابلیت در کوئست 2 وجود ندارد.
کنترلرها نیز تفاوت‌های قابل توجهی دارند. کوئست 2 با کنترلرهای Oculus Touch عرضه می‌شود که برای ردیابی به دوربین‌های هدست متکی هستند. در مقابل، کوئست پرو از کنترلرهای Touch Pro استفاده می‌کند که هر یک دارای پردازنده Snapdragon 662 و سه دوربین داخلی برای ردیابی مستقل هستند. این کنترلرها می‌توانند حتی خارج از میدان دید دوربین‌های هدست نیز ردیابی شوند که دقت و آزادی حرکت بیشتری را به ارمغان می‌آورد. همچنین، کنترلرهای Touch Pro دارای بازخورد لمسی (haptic feedback) پیشرفته‌تر و نوک قلم برای کار با واقعیت ترکیبی و طراحی هستند که آن‌ها را برای کاربردهای حرفه‌ای مناسب‌تر می‌کند. این کنترلرها به صورت جداگانه نیز قابل خریداری و استفاده با کوئست 2 هستند، اما بخشی از تجربه کامل کوئست پرو محسوب می‌شوند.
در زمینه طراحی و ارگونومی، تفاوت‌های فلسفی بین دو هدست وجود دارد. کوئست 2 با وزن 503 گرم و طراحی با بند سر، نسبتاً سبک و برای استفاده عمومی مناسب است. کوئست پرو با وزن 722 گرم، به طور قابل توجهی سنگین‌تر است، اما طراحی آن به گونه‌ای است که وزن به شکل متعادل‌تری روی سر توزیع می‌شود (طراحی "بالانس" با باتری در پشت سر). این تعادل وزن، به همراه پدهای نرم‌تر و قابلیت تنظیم بیشتر، باعث می‌شود که کوئست پرو با وجود سنگینی، برای استفاده‌های طولانی مدت راحت‌تر باشد. علاوه بر این، کوئست پرو دارای طراحی "باز" در اطراف چشم‌ها است که به کاربر اجازه می‌دهد همزمان با استفاده از هدست، از محیط اطراف خود نیز آگاه باشد. این ویژگی برای محیط‌های کاری و همکاری بسیار مفید است، اما می‌توان با مسدودکننده‌های نور مغناطیسی، آن را به تجربه کاملاً فراگیر تبدیل کرد. کوئست 2 در اصل یک دستگاه کاملا بسته و برای غوطه‌وری کامل طراحی شده است.
عمر باتری یکی دیگر از نقاط تفاوت است. با وجود فناوری‌های پیشرفته‌تر، کوئست پرو عمر باتری کمتری (حدود 1.5 تا 2 ساعت) نسبت به کوئست 2 (حدود 2 تا 3 ساعت) دارد. این کاهش عمر باتری به دلیل مصرف انرژی بیشتر توسط پردازنده قوی‌تر، نمایشگرهای پیشرفته‌تر و سیستم‌های ردیابی اضافی است. با این حال، کوئست پرو با یک داک شارژر همراه عرضه می‌شود که شارژ کردن آن را بسیار راحت‌تر می‌کند و برای محیط‌های کاری که دستگاه باید به طور منظم شارژ شود، یک مزیت محسوب می‌شود.
در بخش صوتی، هر دو هدست از اسپیکرهای داخلی و جک 3.5 میلی‌متری برای هدفون بهره می‌برند. کیفیت صدای کوئست پرو به طور کلی کمی بهتر و فراگیرتر است، اما هر دو برای تجربه صوتی خوب مناسب هستند. در نهایت، هر دو هدست به اکوسیستم متا کوئست متصل هستند، به این معنی که اکثر بازی‌ها و برنامه‌ها روی هر دو قابل اجرا هستند، اگرچه برنامه‌های خاص کوئست پرو از ویژگی‌های منحصر به فرد آن مانند ردیابی چشم و واقعیت ترکیبی بهره می‌برند.
نتیجه‌گیری: کوئست 2 و کوئست پرو دو محصول متفاوت با اهداف متفاوتی هستند. کوئست 2 با قیمت مناسب، سهولت استفاده و کتابخانه غنی از بازی‌ها، بهترین گزینه برای ورود به دنیای واقعیت مجازی برای عموم مصرف‌کنندگان و گیمرها است. این هدست ارزش خرید بالایی برای کسانی که به دنبال سرگرمی و تجربه VR بدون صرف هزینه زیاد هستند، دارد. از سوی دیگر، کوئست پرو یک ابزار قدرتمند و پیشرفته است که برای حرفه‌ای‌ها، توسعه‌دهندگان، معماران، طراحان و شرکت‌هایی که به دنبال بهره‌برداری از پتانسیل کامل واقعیت ترکیبی برای همکاری، طراحی، آموزش و بهره‌وری هستند، طراحی شده است. فناوری‌های نوآورانه آن در زمینه نمایشگر، ردیابی و واقعیت ترکیبی، این هدست را به یک پلتفرم پیشرو برای آینده محاسبات فضایی تبدیل می‌کند.
در نهایت، انتخاب بین کوئست 2 و کوئست پرو به نیازها، بودجه و هدف کاربری شما بستگی دارد. اگر به دنبال یک پلتفرم VR مقرون‌به‌صرفه برای بازی و سرگرمی هستید، کوئست 2 همچنان یک انتخاب عالی است. اما اگر به دنبال ابزاری پیشرفته برای کار، خلاقیت و کاوش در مرزهای واقعیت ترکیبی هستید و مایلید سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهید، کوئست پرو بدون شک تجربه بی‌نظیری را ارائه خواهد داد. این دو هدست نه تنها مکمل یکدیگر هستند، بلکه رویکرد متا برای پوشش دادن دو بخش متفاوت بازار VR/MR را به خوبی نشان می‌دهند و هر کدام به نوبه خود، به پیشرفت و گسترش این فناوری نوظهور کمک می‌کنند.
