در دنیای فزاینده واقعیت ترکیبی، متا کوئست 3 (Meta Quest 3) به عنوان یکی از پیشروترین دستگاه‌ها در این عرصه، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این دستگاه نه تنها نوآوری‌های قابل توجهی در زمینه تجربه کاربری و قابلیت‌های سخت‌افزاری به ارمغان آورده، بلکه طراحی داخلی آن نیز مورد کنجکاوی متخصصان و علاقه‌مندان به تکنولوژی قرار گرفته است. در این میان، وب‌سایت iFixit، که به دلیل کالبدشکافی دقیق و بررسی میزان تعمیرپذیری دستگاه‌های الکترونیکی شهرت دارد، نگاهی موشکافانه به کوئست 3 انداخته و نتایج جالب توجهی را ارائه کرده است. این مقاله قصد دارد تا با تکیه بر یافته‌های iFixit، به جزئیات طراحی داخلی، قطعات کلیدی، و از همه مهم‌تر، میزان تعمیرپذیری این هدست واقعیت ترکیبی بپردازد و ابعاد مختلف آن را بررسی کند.
iFixit با رویکردی استاندارد، امتیاز تعمیرپذیری 4 از 10 را به متا کوئست 3 اعطا کرده است؛ امتیازی مشابه با نسل قبلی خود، کوئست 2. این نمره نشان می‌دهد که در حالی که پیشرفت‌هایی در برخی جنبه‌ها مشاهده می‌شود، چالش‌های اساسی در زمینه تعمیرات کماکان پابرجا هستند. ارزیابی iFixit بر معیارهایی چون سهولت دسترسی به قطعات داخلی، استفاده از چسب یا پیچ برای مونتاژ، ماژولار بودن قطعات و در دسترس بودن نقشه‌های تعمیر و قطعات یدکی تمرکز دارد. این امتیاز پایین، نگرانی‌هایی را در مورد طول عمر دستگاه و هزینه‌های احتمالی تعمیر برای مصرف‌کنندگان ایجاد می‌کند و بحث حق تعمیر را دوباره بر سر زبان‌ها می‌اندازد.
یکی از نکات مثبت که iFixit در کالبدشکافی خود به آن اشاره کرده، رویکرد ماژولار متا در طراحی برخی اجزا است. به عنوان مثال، بند سر و رابط صورت که به طور مستقیم با کاربر در تماس هستند، به راحتی قابل جدا شدن و تعویض هستند. این ویژگی نه تنها امکان شخصی‌سازی و ارتقاء را فراهم می‌کند، بلکه در صورت خرابی یا نیاز به تمیزکاری عمیق، فرآیند را برای کاربر بسیار ساده‌تر می‌سازد. علاوه بر این، مسیردهی کابل‌ها در داخل دستگاه نیز بهبود یافته است که می‌تواند به دوام بیشتر کابل‌ها و کاهش احتمال آسیب‌دیدگی آن‌ها در طول زمان کمک کند؛ هرچند این بهبودها نتوانستند به طور قابل توجهی امتیاز کلی تعمیرپذیری را بالا ببرند.
با این حال، چالش‌های اصلی تعمیرپذیری کوئست 3 عمدتاً ناشی از تصمیمات طراحی است که هدف آن‌ها کوچک‌سازی و افزایش استحکام دستگاه بوده است. بزرگترین مانع، استفاده گسترده از چسب قوی برای اتصال باتری به بدنه است. باتری، به عنوان یکی از قطعاتی که بیشترین احتمال خرابی یا کاهش ظرفیت در طول زمان را دارد، باید به راحتی قابل تعویض باشد. چسباندن آن به بدنه، فرآیند تعویض را به یک عملیات پرخطر و زمان‌بر تبدیل می‌کند که می‌تواند به باتری یا سایر اجزای داخلی آسیب برساند و نیاز به ابزارهای تخصصی دارد. این موضوع، عمر مفید دستگاه را برای کاربر نهایی محدود کرده و به طور بالقوه منجر به افزایش ضایعات الکترونیکی می‌شود.
یکی دیگر از موانع مهم در تعمیرپذیری، دسترسی دشوار به نمایشگرهای داخلی و لنزها است. با توجه به اینکه نمایشگرها و لنزها از اجزای حیاتی برای تجربه واقعیت مجازی هستند و ممکن است در اثر ضربه یا استفاده طولانی‌مدت آسیب ببینند، تعویض آن‌ها باید تا حد امکان ساده باشد. اما طراحی داخلی کوئست 3 به گونه‌ای است که دسترسی به این قطعات نیازمند جداسازی کامل دستگاه و گذر از لایه‌های پیچیده‌ای از قطعات است. این پیچیدگی، ریسک آسیب رساندن به سایر اجزا را در حین تعمیر افزایش می‌دهد و معمولاً نیازمند دانش فنی بالا و ابزار مخصوص است که برای مصرف‌کننده عادی در دسترس نیست.
در قلب متا کوئست 3، پردازنده قدرتمند اسنپ‌دراگون XR2 نسل 2 قرار دارد که توان پردازشی بی‌سابقه‌ای را برای تجربیات واقعیت ترکیبی فراهم می‌کند. این تراشه، نسبت به نسل قبلی خود، پیشرفت چشمگیری در عملکرد گرافیکی و هوش مصنوعی داشته است. برای مدیریت گرمای تولید شده توسط این پردازنده قدرتمند، متا از یک سیستم خنک‌کننده بزرگ‌تر و کارآمدتر شامل هیت‌سینک و فن استفاده کرده است. این توجه به مدیریت حرارتی نشان می‌دهد که متا به پایداری عملکرد در بارهای کاری بالا اهمیت می‌دهد، اما این سیستم خنک‌کننده بزرگ نیز به نوبه خود فضای زیادی را اشغال کرده و دسترسی به برخی قطعات را دشوارتر می‌سازد.
لنزهای پنکیک (Pancake Lenses) یکی از نوآوری‌های برجسته در کوئست 3 هستند که نقش مهمی در کاهش ابعاد فیزیکی دستگاه و بهبود وضوح تصویر ایفا می‌کنند. این لنزها با شکست نور در چندین مسیر، امکان تولید تصاویر با کیفیت بالا را در فضایی فشرده‌تر فراهم می‌کنند و به همین دلیل، کوئست 3 نسبت به نسل قبلی خود بسیار باریک‌تر و سبک‌تر است. این تکنولوژی پیشرفته، هرچند تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد، اما در عین حال می‌تواند تعویض آن‌ها را در صورت خرابی به دلیل پیچیدگی و نیاز به کالیبراسیون دقیق، به یک فرآیند تخصصی و دشوار تبدیل کند.
یک ویژگی جدید و مهم در کوئست 3، سنسور عمق است که قابلیت‌های واقعیت ترکیبی را به طور قابل توجهی گسترش می‌دهد. این سنسور به دستگاه امکان می‌دهد تا نقشه دقیقی از محیط فیزیکی اطراف کاربر ایجاد کند و تعامل بین دنیای واقعی و محتوای دیجیتال را بهبود بخشد. دوربین‌های ردیابی نیز به طور محکم در قاب دستگاه ادغام شده‌اند، که از یک سو به پایداری و دقت ردیابی کمک می‌کند، اما از سوی دیگر، تعویض آن‌ها را در صورت خرابی تقریباً غیرممکن می‌سازد. این ادغام تنگاتنگ، اگرچه به لحاظ فنی پیشرفته است، اما به ضرر تعمیرپذیری عمل می‌کند و کاربر را در صورت بروز مشکل، نیازمند تعویض کل دستگاه یا تعمیرات پرهزینه توسط تولیدکننده می‌کند.
موضوع «حق تعمیر» (Right to Repair) در سال‌های اخیر به یکی از مباحث داغ در صنعت تکنولوژی تبدیل شده است. حامیان این جنبش معتقدند که مصرف‌کنندگان باید حق داشته باشند تا دستگاه‌های خود را به دلخواه خود تعمیر کنند، چه توسط خودشان، چه توسط تعمیرکاران مستقل. امتیاز پایین تعمیرپذیری کوئست 3، مانند بسیاری از دستگاه‌های مدرن دیگر، بار دیگر این بحث را پیش می‌کشد که آیا شرکت‌ها با طراحی‌های بسته و دشوار کردن فرآیند تعمیر، به طور عمدی عمر مفید محصولات خود را کاهش می‌دهند تا کاربران را به خرید مدل‌های جدیدتر ترغیب کنند؟ متا، مانند بسیاری از غول‌های تکنولوژی، کنترل شدیدی بر زنجیره تامین قطعات یدکی و اطلاعات تعمیرات دارد که این امر فرآیند تعمیر را برای مصرف‌کنندگان و تعمیرکاران مستقل بسیار دشوار می‌سازد.
در نهایت، کالبدشکافی iFixit از متا کوئست 3، تصویری دوگانه از این دستگاه را به نمایش می‌گذارد: از یک سو، نوآوری‌های سخت‌افزاری قابل توجهی مانند لنزهای پنکیک، پردازنده قدرتمند و قابلیت‌های پیشرفته واقعیت ترکیبی را شاهد هستیم که تجربه کاربری را به سطح جدیدی ارتقا می‌دهند. از سوی دیگر، چالش‌های عمده‌ای در زمینه تعمیرپذیری، به ویژه به دلیل استفاده از چسب برای باتری و دشواری دسترسی به قطعات کلیدی، وجود دارد که طول عمر دستگاه و پایداری آن را زیر سوال می‌برد. این تعادل ظریف بین نوآوری و پایداری، همواره یکی از بزرگترین چالش‌های صنعت تکنولوژی بوده است. برای آینده‌ای پایدارتر، لازم است شرکت‌هایی مانند متا، در کنار پیشرفت‌های تکنولوژیک، به مسئله حق تعمیر و مسئولیت زیست‌محیطی خود نیز توجه ویژه‌ای نشان دهند تا کاربران بتوانند از دستگاه‌های خود برای مدت طولانی‌تری بهره‌مند شوند و حجم زباله‌های الکترونیکی کاهش یابد.
