صنعت واقعیت مجازی (VR) در آستانه یک تحول بنیادین قرار گرفته است که می‌تواند مسیر رشد و توسعه آن را برای سال‌های آتی دگرگون سازد. گزارش‌های اخیر پیرامون پلتفرم متا کوئست (Meta Quest)، که پیشروترین دستگاه مستقل VR در بازار محسوب می‌شود، نشان‌دهنده یک تغییر الگوی مصرف چشمگیر در میان کاربران است. به نظر می‌رسد که کاربران این پلتفرم به طور فزاینده‌ای به سمت محتوای رایگان و تجربیات اجتماعی متمایل شده‌اند، روندی که پیامدهای عمیقی برای توسعه‌دهندگان، مدل‌های کسب‌وکار و آینده کل اکوسیستم واقعیت مجازی خواهد داشت. این تغییر نه تنها یک رویداد گذرا نیست، بلکه نشانه‌ای از بلوغ و گسترش پایگاه کاربری VR به فراتر از علاقه‌مندان اولیه و ورود به جریان اصلی است، جایی که دسترسی و سهولت استفاده، نقشی کلیدی ایفا می‌کند. این پدیده، که می‌توان آن را "دموکراتیزه شدن محتوای VR" نامید، زمینه‌ساز ورود طیف وسیع‌تری از کاربران با انگیزه‌ها و انتظارات متفاوت به این دنیای نوظهور است.
داده‌های جمع‌آوری شده از رفتار کاربران کوئست، که در مقاله اصلی نیز به آن اشاره شده، حاکی از آن است که بخش قابل توجهی از زمان صرف شده در این هدست‌ها، اکنون به محتوای رایگان اختصاص دارد. در گذشته، مدل غالب بر فروش بازی‌ها و برنامه‌های پریمیوم (با پرداخت اولیه) استوار بود و کاربران برای دسترسی به محتوا مجبور به پرداخت هزینه بودند. اما اکنون، برنامه‌های اجتماعی رایگان مانند Horizon Worlds و بازی‌های رایگان، بخش عمده‌ای از تعاملات کاربران را به خود اختصاص داده‌اند. این بدان معناست که اگرچه ممکن است درآمد حاصل از فروش بازی‌های پولی همچنان رو به افزایش باشد – که نشان‌دهنده رشد کلی بازار است – اما سهم این بازی‌ها از کل "زمان مصرف" کاربران در حال کاهش است. این آمار بیانگر آن است که در حالی که گروهی از کاربران همچنان مایل به پرداخت برای تجربیات عمیق و با کیفیت بالا هستند، اکثریت کاربران جدید به دنبال راه‌هایی برای ورود به دنیای VR بدون تعهد مالی اولیه برای محتوا هستند و ترجیح می‌دهند ابتدا از محتوای رایگان بهره‌مند شوند.
چندین عامل در شکل‌گیری این دگرگونی نقش دارند که همگی در راستای گسترش پایگاه کاربری VR و جذاب‌تر کردن آن برای عموم مردم عمل می‌کنند. اولاً، سیاست کلی متا (Meta) در راستای جذب هرچه بیشتر کاربران به اکوسیستم خود است. با ارائه محتوای رایگان با کیفیت و پلتفرم‌های اجتماعی همچون Horizon Worlds، متا قصد دارد تا موانع ورود به VR را کاهش دهد و جمعیت وسیع‌تری را، فراتر از گیمرها و علاقه‌مندان به تکنولوژی، جذب کند. دوماً، خود ماهیت تکنولوژی VR در حال بلوغ است. با بهبود رابط کاربری، کاهش قیمت سخت‌افزار (نسبتاً به گذشته) و افزایش راحتی استفاده، VR برای افراد بیشتری قابل دسترس شده است. این کاربران جدید لزوماً به دنبال سرمایه‌گذاری‌های سنگین در محتوای پولی نیستند، بلکه به دنبال تجربیات سرگرم‌کننده، اجتماعی و آسان‌گذر هستند. سوماً، مدل بازی‌های رایگان (Free-to-Play یا F2P) در صنایع دیگر مانند بازی‌های موبایل و کنسول ثابت کرده است که می‌تواند پایگاه کاربری بسیار عظیمی ایجاد کند و از طریق خریدهای درون‌برنامه‌ای (in-app purchases) به درآمدزایی قابل توجهی دست یابد. متا به وضوح در حال اعمال این استراتژی موفق در اکوسیستم VR خود است.
برای کاربران، این تغییر به معنای دسترسی آسان‌تر و ارزان‌تر به دنیای واقعیت مجازی است. اکنون می‌توانند هدست کوئست را تهیه کرده و بلافاصله وارد تجربیات متنوعی شوند، بدون اینکه نیاز به خرید بازی‌های گران‌قیمت اولیه داشته باشند. این امر می‌تواند به کاهش "محدودیت ورودی" (barrier to entry) برای VR کمک کند و آن را به بخش وسیع‌تری از جامعه معرفی کند. کاربران جدید می‌توانند ابتدا با محتوای رایگان با VR آشنا شوند، با آن راحت‌تر شوند و سپس در صورت تمایل، به سراغ محتوای پولی و عمیق‌تر بروند. این مدل به کاربران امکان می‌دهد تا پیش از هرگونه تعهد مالی، پلتفرم و تجربیات آن را امتحان کنند و تصمیم آگاهانه‌تری بگیرند. همچنین، افزایش محتوای اجتماعی رایگان، فرصت‌های بیشتری برای تعامل، همکاری و ایجاد اجتماعات مجازی فراهم می‌آورد که این خود یکی از ارکان اصلی چشم‌انداز متاورس متا محسوب می‌شود و به کاربران امکان می‌دهد ارتباطات خود را در دنیای مجازی گسترش دهند.
برای توسعه‌دهندگان محتوای VR، این دگرگونی هم چالش‌برانگیز است و هم فرصت‌آفرین. چالش اصلی این است که مدل‌های درآمدزایی سنتی بر پایه فروش بازی‌های پریمیوم ممکن است با کاهش تقاضا مواجه شوند. توسعه‌دهندگانی که صرفاً بر این مدل تکیه دارند، ممکن است برای رقابت در این بازار جدید با دشواری روبرو شوند و نتوانند به پایداری مالی برسند. با این حال، فرصت‌های جدیدی نیز پدیدار می‌شوند: مدل F2P با خریدهای درون‌برنامه‌ای، اشتراک‌های ماهانه یا فصلی و حتی مدل‌های مبتنی بر تبلیغات، می‌تواند راهی برای دسترسی به یک پایگاه کاربری بسیار بزرگ‌تر و متنوع‌تر باشد. توسعه‌دهندگان اکنون باید به "اقتصاد مشارکت" (engagement economics) توجه ویژه‌ای داشته باشند؛ یعنی چگونه می‌توانند کاربران را برای مدت طولانی در محتوای خود درگیر نگه دارند تا از طریق خریدهای درون‌برنامه‌ای یا دیگر مدل‌های درآمدزایی، ارزش ایجاد کنند. این امر نیازمند طراحی بازی‌هایی با قابلیت تکرار بالا، به‌روزرسانی‌های منظم و مکانیزم‌های جذابیت‌بخش قوی برای حفظ کاربر است.
برای متا، این استراتژی یک حرکت هوشمندانه و بلندمدت در راستای اهداف کلی شرکت است. با جذب حداکثری کاربران به پلتفرم کوئست از طریق محتوای رایگان و اجتماعی، متا می‌تواند اکوسیستم خود را به سرعت گسترش دهد و آن را به قطب اصلی VR تبدیل کند. هدف نهایی متا ایجاد "متاورس" است، یک فضای مجازی پایدار و گسترده که افراد بتوانند در آن تعامل داشته باشند، کار کنند، بازی کنند و یاد بگیرند. محتوای F2P و اجتماعی، پایه‌های اساسی این متاورس را تشکیل می‌دهند و به عنوان "درب ورودی" عمل می‌کنند. حتی اگر متا مستقیماً از محتوای رایگان درآمد کسب نکند، افزایش پایگاه کاربری به فروش سخت‌افزار کوئست کمک می‌کند، داده‌های ارزشمندی در مورد رفتار کاربر جمع‌آوری می‌کند و بستر را برای درآمدزایی از طریق سایر خدمات (مانند تبلیغات هدفمند در آینده، ابزارهای توسعه، خدمات ابری و غیره) فراهم می‌سازد. این رویکرد به متا اجازه می‌دهد تا نقش خود را به عنوان ارائه‌دهنده پلتفرم و زیرساخت، تقویت کند و یک مزیت رقابتی پایدار ایجاد نماید.
این تغییر در الگوی مصرف، به ناچار به تغییر در اقتصاد کلی VR نیز منجر خواهد شد. سرمایه‌گذاران و ناشران ممکن است تمایل بیشتری به حمایت از پروژه‌های F2P داشته باشند که پتانسیل جذب میلیونی کاربر را دارند، حتی اگر درآمد هر کاربر به طور جداگانه کمتر باشد. این می‌تواند منجر به کاهش سرمایه‌گذاری در بازی‌های پریمیوم "شاهکار" شود، مگر اینکه آنها بتوانند یک نیچ (Niche) بسیار قوی ایجاد کرده و وفاداری کاربر را تضمین کنند. از طرفی، توسعه‌دهندگان مستقل و استودیوهای کوچک‌تر ممکن است با چالش بیشتری روبرو شوند، زیرا توسعه بازی‌های F2P که بتوانند در بلندمدت کاربران را درگیر نگه دارند و درآمدزایی کنند، معمولاً نیازمند منابع بیشتری نسبت به یک بازی پریمیوم خطی است. با این حال، پلتفرم‌هایی مانند App Lab متا فرصت‌هایی را برای آزمایش و عرضه محتوای نوآورانه، حتی با مدل‌های رایگان، فراهم می‌آورند که می‌تواند به عنوان سکوی پرتاب برای ایده‌های جدید و خلاقانه عمل کند و به توسعه‌دهندگان کوچک‌تر نیز امکان دیده شدن بدهد.
آینده واقعیت مجازی در گرو همین پدیده‌هاست. اگر VR قرار است به یک تکنولوژی فراگیر تبدیل شود، باید برای همه قابل دسترس باشد، نه فقط برای افراد حرفه‌ای و مرفه. مدل F2P و تمرکز بر محتوای اجتماعی، گامی بزرگ در این راستاست تا VR از یک پلتفرم خاص به یک تجربه عمومی تبدیل شود. با این حال، چالش‌هایی نیز وجود دارد. نگرانی‌هایی در مورد کیفیت محتوا، تداوم نوآوری در بازی‌های پریمیوم و پایداری مدل‌های درآمدزایی F2P در بلندمدت مطرح است. آیا با افزایش محتوای رایگان، "استاندارد کیفیت" در VR کاهش خواهد یافت؟ آیا توسعه‌دهندگان همچنان انگیزه خواهند داشت تا بر روی بازی‌هایی با داستان‌های عمیق و گرافیک خیره‌کننده کار کنند که ممکن است نتوانند با مدل F2P به خوبی سازگار شوند؟ پاسخ به این سوالات، در گرو سیاست‌های متا، خلاقیت توسعه‌دهندگان و البته، ترجیحات نهایی خود کاربران است. آنچه مسلم است، این است که VR در حال گذر از دوران اولیه خود و ورود به یک فاز جدید از گسترش، تنوع و پذیرش عمومی است.
در نهایت، تغییر الگوی مصرف در متا کوئست به سمت محتوای رایگان و اجتماعی، نشانه‌ای واضح از تحول اکوسیستم واقعیت مجازی است. این حرکت، نه تنها برای متا به عنوان پلتفرم‌ساز، بلکه برای میلیون‌ها کاربر و هزاران توسعه‌دهنده در سراسر جهان، پیامدهای قابل توجهی دارد. ما در حال مشاهده "اوج‌گیری اقتصاد مشارکت" در VR هستیم، جایی که ارزش محتوا نه فقط در قیمت اولیه آن، بلکه در توانایی آن برای جذب و حفظ کاربران در طول زمان نهفته است. این روند، واقعیت مجازی را به یک فضای زنده‌تر، پویاتر و فراگیرتر تبدیل خواهد کرد و امکانات بی‌نظیری را برای تعاملات انسانی فراهم می‌آورد. با این حال، مسئولیت بر دوش تمامی ذینفعان است که اطمینان حاصل کنند که در کنار گسترش دسترسی، کیفیت، نوآوری و مدل‌های درآمدزایی پایدار نیز حفظ شوند تا VR بتواند به پتانسیل کامل خود دست یابد و از یک کنجکاوی تکنولوژیک به یک بخش ضروری از زندگی روزمره ما تبدیل شود. این یک نقطه عطف حیاتی است که می‌تواند مسیر آینده VR را به طور چشمگیری شکل دهد و آن را از یک نیچ لوکس به یک تجربه جمعی و دموکراتیک تبدیل کند.
