خبر تعطیلی اوربوس‌وی‌آر (OrbusVR)، یکی از پیشگامان بازی‌های نقش‌آفرینی آنلاین چندنفره گسترده در واقعیت مجازی (VRMMO)، که قرار است در آوریل ۲۰۲۴ (فروردین ۱۴۰۳) برای همیشه خاموش شود، نه تنها برای جامعه بازیکنانش، بلکه برای کل صنعت واقعیت مجازی و طراحی دنیای آنلاین، یک لحظه تأمل‌برانگیز است. این بازی که در سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی شد، در زمان خود یک جسارت فناورانه و یک آزمایش اجتماعی بزرگ محسوب می‌شد؛ تلاشی برای تعریف چگونگی تعامل ما با یکدیگر در فضایی سه‌بعدی و فراگیر که با هدست واقعیت مجازی تجربه می‌شود. خاموشی آن، نقطه‌ای بر پایان یک دوره و آغازی بر تفکر عمیق‌تر درباره "زبان جدید"ی است که برای درک، ساخت و حفظ دنیای دیجیتال خود به آن نیاز داریم.
اوربوس‌وی‌آر از همان ابتدا با هدف "ساخته‌شده برای واقعیت مجازی" طراحی شد، رویکردی که آن را از بسیاری از بازی‌های دیگر که صرفاً به واقعیت مجازی پورت می‌شدند، متمایز می‌کرد. این بازی نه تنها به بازیکنان اجازه می‌داد که دنیایی فانتزی را با چشمان خود ببینند، بلکه به آن‌ها امکان می‌داد تا با حرکات طبیعی بدن خود، شمشیر بزنند، جادو کنند و با دیگران تعامل داشته باشند. این تجربه، حس حضور (presence) بی‌سابقه‌ای را فراهم می‌کرد که در آن، مرز بین بازیکن و آواتارش، و بین دنیای واقعی و مجازی، به طرز شگفت‌آوری کم‌رنگ می‌شد. این قابلیت فراگیر، زمینه‌ساز شکل‌گیری جوامع قوی و روابط معنادار بین بازیکنان شد که در آن، همدلی، همکاری و رفاقت، فراتر از پیکسل‌ها و کدهای برنامه‌نویسی می‌رفت.
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اوربوس‌وی‌آر، اثبات این بود که MMORPGها نه تنها در واقعیت مجازی امکان‌پذیرند، بلکه می‌توانند تجربیاتی عمیق‌تر و شخصی‌تر ارائه دهند. برخلاف بازی‌های سنتی MMORPG که تعاملات عمدتاً از طریق متن و واسط‌های کاربری انجام می‌شد، اوربوس‌وی‌آر امکان ارتباطات غیرکلامی را فراهم می‌کرد: اشاره با دست، حرکت سر برای تأیید، یا حتی ایستادن کنار یک دوست در میدان نبرد، همگی به بخشی از "زبان" مشترک بازیکنان تبدیل شدند. این سطح از تعامل، جوامعی را به وجود آورد که در آن‌ها، ارتباط انسانی واقعی، حتی در یک فضای دیجیتال، به وضوح احساس می‌شد. بازیکنان نه تنها با شخصیت‌های بازی، بلکه با خود افراد پشت آواتارها ارتباط برقرار می‌کردند.
اما داستان اوربوس‌وی‌آر، مانند بسیاری از پیشگامان دیگر، با چالش‌هایی نیز همراه بود. توسعه یک VRMMO، به دلیل نیازهای گرافیکی بالا، مکانیک‌های پیچیده واقعیت مجازی و مدیریت تعداد زیادی بازیکن در یک محیط سه‌بعدی بی‌درنگ، بسیار پرهزینه و دشوار است. بازار واقعیت مجازی، اگرچه رو به رشد است، اما هنوز به اندازه بازارهای بازی‌های سنتی گسترده نیست، و این امر تأمین مالی و نگهداری بلندمدت چنین پروژه‌هایی را با مشکل مواجه می‌کند. تصمیم توسعه‌دهندگان، Ad Alternum، برای انتقال به پروژه‌های جدید، گواهی بر واقعیت‌های اقتصادی و فناورانه است که حتی موفق‌ترین پروژه‌های واقعیت مجازی نیز باید با آن‌ها دست و پنجه نرم کنند. آن‌ها از آموخته‌های خود در اوربوس‌وی‌آر برای ساختن چیزهای جدید استفاده خواهند کرد، اما این بدان معناست که یک قطعه مهم از تاریخ واقعیت مجازی، ناپدید خواهد شد.
خاموشی یک بازی آنلاین، به ویژه یک بازی که جامعه‌ای فعال و متعهد دارد، همیشه با حسی از غم و نوستالژی همراه است. برای بسیاری از بازیکنان، این فقط "یک بازی" نبود، بلکه یک دنیای دوم بود؛ مکانی برای فرار، کشف، دوستی و حتی معنا بخشیدن به لحظات زندگی. خاطرات، دستاوردها و روابطی که در این فضا شکل گرفته‌اند، اکنون در معرض تهدید نابودی قرار می‌گیرند. اینجاست که "زبان جدید" ما برای دنیای دیجیتال، اهمیت پیدا می‌کند. چگونه می‌توانیم ارزش زمان، تلاش و احساساتی را که افراد در یک فضای دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کنند، اندازه‌گیری کنیم؟ چگونه می‌توانیم "میراث دیجیتال" را حفظ کنیم، وقتی که مالکیت ما بر آن، اغلب به معنای واقعی کلمه، به سرورهایی گره خورده است که شرکت‌ها کنترل می‌کنند؟
این رویداد، بحث‌های مهمی را درباره مفهوم مالکیت در دنیای دیجیتال، حفظ میراث و پایداری بلندمدت تجربیات آنلاین پیش می‌کشد. در بازی‌های سنتی، حداقل می‌توان یک کپی فیزیکی یا آفلاین از بازی را حفظ کرد، اما در مورد یک MMORPG که کاملاً وابسته به سرورهای فعال است، خاموشی به معنای پایان مطلق است. این سوال مطرح می‌شود که آیا باید راهکارهایی برای آرشیو کردن این دنیاها، یا حتی واگذاری کنترل آن‌ها به جامعه بازیکنان، در نظر گرفت؟ آیا می‌توان از فناوری‌هایی مانند بلاک‌چین و NFTها، که به بازیکنان امکان مالکیت واقعی بر آیتم‌ها یا حتی بخش‌هایی از دنیای بازی را می‌دهند، برای ایجاد مدل‌های پایداری استفاده کرد که در آن، سرنوشت یک بازی، کاملاً در دستان یک شرکت نباشد؟
بحث "زبان جدید" شامل واژگان و مفاهیمی است که فراتر از کدنویسی و گرافیک بازی می‌روند. این زبان به ما کمک می‌کند تا درباره ماهیت هویت دیجیتال، پایداری جوامع مجازی و حقوق "شهروندان دیجیتال" صحبت کنیم. وقتی یک بازی مانند اوربوس‌وی‌آر خاموش می‌شود، این یک یادآوری تلخ است که حتی دائمی‌ترین دنیاهای دیجیتال نیز، موقتی هستند. این امر، ارزش جمعی و فرهنگی این فضاها را برجسته می‌کند و نیاز به راه‌حل‌های خلاقانه برای حفظ آن‌ها را نشان می‌دهد. شاید آینده واقعیت مجازی و MMOها در گرو مدل‌هایی باشد که در آن، جامعه بازیکنان نقش پررنگ‌تری در حاکمیت و حتی نگهداری از جهان‌های مجازی داشته باشند.
درسی که از اوربوس‌وی‌آر می‌آموزیم، تنها درباره پایان یک بازی نیست، بلکه درباره چرخه زندگی فناوری، خلاقیت و جامعه است. این بازی راه را برای نوآوری‌های آینده هموار کرد و نشان داد که واقعیت مجازی قادر به خلق چه نوع تجربیاتی است. اکنون، با بسته‌شدن این فصل، توسعه‌دهندگان و بازیکنان هر دو باید از تجربیات گذشته درس بگیرند تا فصول جدیدی را در تکامل دنیای مجازی رقم بزنند. این امر مستلزم توسعه نه تنها فناوری‌های بهتر، بلکه مدل‌های تجاری پایدارتر و رویکردهای جامعه‌محورتر است که به سرمایه‌گذاری عاطفی و زمانی بازیکنان احترام بگذارند.
واقعیت مجازی هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد و داستان اوربوس‌وی‌آر به عنوان یک نقطه عطف در تاریخ آن ثبت خواهد شد. این داستان، مرثیه‌ای است بر یک پیشگام و در عین حال، الهام‌بخش برای نسل بعدی سازندگان و بازیکنان. ما باید "زبان جدید"ی را توسعه دهیم که بتوانیم با آن، درباره ارزش ذاتی تجربیات دیجیتال، مسئولیت‌های توسعه‌دهندگان و حقوق بازیکنان در قبال میراث دیجیتالی‌شان، به درستی صحبت کنیم. این زبان، کلید ایجاد جهان‌های مجازی پایدارتر، غنی‌تر و مهم‌تر از همه، انسانی‌تر در آینده خواهد بود. وداع با اوربوس‌وی‌آر، یک پایان غم‌انگیز است، اما در عین حال، فراخوانی است برای آینده‌ای روشن‌تر و آگاهانه‌تر در فضای دیجیتال.
در نهایت، خاموشی اوربوس‌وی‌آر ما را مجبور می‌کند تا با این حقیقت روبرو شویم که هر دنیای دیجیتالی، هر چقدر هم که غنی و فراگیر باشد، در نهایت یک ساختار موقتی است. این واقعیت، نه تنها از ارزش آن نمی‌کاهد، بلکه شاید حتی به آن می‌افزاید. این موقتی بودن، به ما یادآوری می‌کند که لحظاتی که در این دنیاها سپری می‌کنیم، روابطی که می‌سازیم و ماجراجویی‌هایی که تجربه می‌کنیم، ارزشمندند زیرا گذرا هستند. وظیفه ماست که این خاطرات را گرامی بداریم و از آموخته‌هایمان برای ساختن دنیاهای بعدی استفاده کنیم که بتوانند از آنچه اوربوس‌وی‌آر آغاز کرد، فراتر روند.
