شرکت متا، که زمانی با پروژه جاه‌طلبانه ارز دیجیتال لیبرا (بعدها دیم) و کیف پول نوی خود، رویای تحول سیستم مالی جهانی را در سر می‌پروراند، پس از مواجهه با موانع شدید نظارتی و فشار نهادهای قانون‌گذار، مجبور به عقب‌نشینی شد. اما این پایان رؤیای متا برای خلق یک اقتصاد دیجیتال فراگیر نبود. با تغییر نام شرکت به متا و تمرکز بی‌وقفه بر مفهوم متاورس، این غول فناوری اکنون رویکردی متفاوت را برای ایجاد یک سیستم پولی درون‌برنامه‌ای در پلتفرم متاورسی خود، «هورایزن ورلدز» (Horizon Worlds)، در پیش گرفته است. این گام جدید، که گزارش‌ها از آن با نام موقت «ژوک باک» (Zuck Bucks) یاد می‌کنند، نه تنها نشان‌دهنده استراتژی تغییر یافته متا در فضای ارزهای دیجیتال است، بلکه رویکردی عمل‌گرایانه‌تر برای ایجاد یک اقتصاد پر رونق در دنیای مجازی را به نمایش می‌گذارد که قرار است سنگ بنای متاورس آینده باشد.
در حالی که پروژه‌های قبلی متا نظیر دیم و نوی، به دلیل ماهیت تمرکززدایی و جاه‌طلبی‌های جهانی خود، با مقاومت شدید بانک‌های مرکزی و دولت‌ها مواجه شدند، رویکرد جدید بر ایجاد یک «ارز داخلی» متمرکز است که بیشتر شبیه به «روباکس» (Robux) در پلتفرم روبلاکس یا «وی-باکس» (V-Bucks) در فورتنایت عمل می‌کند. این بدان معناست که به جای توسعه یک رمزارز مبتنی بر بلاک‌چین که قرار بود خارج از اکوسیستم متا هم کاربرد داشته باشد، متا اکنون به دنبال ایجاد توکن‌هایی است که به طور کامل تحت کنترل آن قرار دارند و عمدتاً برای تراکنش‌های درون «هورایزن ورلدز» استفاده می‌شوند. این تغییر پارادایم، به متا اجازه می‌دهد تا از قوانین سفت و سخت مربوط به رمزارزها تا حد زیادی دور بماند و روی ایجاد یک اقتصاد دیجیتال متمرکزتر و قابل مدیریت‌تر تمرکز کند. هدف اصلی، تقویت «اقتصاد خالق» (Creator Economy) است؛ جایی که کاربران می‌توانند محتوا، اشیاء مجازی، خدمات و تجربیات خود را ایجاد کرده و به فروش برسانند و از این طریق درآمد کسب کنند.
مفهوم «ژوک باک» (نامی که احتمالاً نهایی نخواهد بود)، ستون فقرات این اقتصاد جدید را تشکیل می‌دهد. در «هورایزن ورلدز»، کاربران و توسعه‌دهندگان قادر خواهند بود تا محیط‌ها، بازی‌ها، و اشیاء مجازی منحصربه‌فردی را خلق کنند و سپس آن‌ها را با استفاده از این ارز دیجیتال داخلی به سایر کاربران بفروشند. تصور کنید در یک فضای مجازی، بتوانید لباسی برای آواتار خود خریداری کنید، بلیط یک کنسرت مجازی بخرید، یا حتی به یک کلاس آموزشی آنلاین که توسط یک کاربر دیگر برگزار شده است، بپیوندید؛ همه این‌ها با استفاده از این ارز مجازی قابل انجام خواهد بود. این رویکرد، پتانسیل بی‌نهایتی برای خلق فرصت‌های شغلی جدید و توسعه کسب‌وکارهای نوپا در فضای مجازی ایجاد می‌کند. مشابه آنچه که در پلتفرم‌های بازی موفق مانند روبلاکس دیده شده است، جایی که خالقان محتوا می‌توانند میلیون‌ها دلار از طریق فروش محصولات مجازی خود به دست آورند، متا نیز امیدوار است که هورایزن ورلدز به بستری برای شکوفایی خلاقیت و کارآفرینی در متاورس تبدیل شود.
فراتر از صرفاً مبادله کالاها و خدمات، متا همچنین در حال بررسی ایده‌هایی مانند «توکن‌های اجتماعی» (Social Tokens) و «توکن‌های اعتبار» (Reputation Tokens) است. توکن‌های اجتماعی می‌توانند به خالقان محتوا یا جوامع خاص تعلق گرفته و به عنوان پاداش یا نمادی از وفاداری به کاربران فعال اهدا شوند. این توکن‌ها ممکن است امتیازات ویژه‌ای مانند دسترسی به محتوای انحصاری یا مشارکت در تصمیم‌گیری‌های جامعه را فراهم کنند. توکن‌های اعتبار نیز می‌توانند به عنوان شاخصی برای میزان مشارکت، تخصص یا تأثیرگذاری یک کاربر در متاورس عمل کنند. این سیستم‌های توکنیزه شده، علاوه بر ایجاد انگیزه برای مشارکت بیشتر، می‌توانند حس تعلق و جامعه‌پذیری را در فضای مجازی تقویت کنند و به کاربران اجازه دهند تا هویت دیجیتال و اعتبار خود را در متاورس بسازند. این لایه‌های پیچیده اقتصادی و اجتماعی، به «هورایزن ورلدز» عمق بیشتری می‌بخشد و آن را از یک محیط سرگرمی صرف به یک فضای زیست‌بوم کامل تبدیل می‌کند.
اما یکی از چالش‌های اصلی در طراحی چنین اکوسیستمی، موضوع مدل درآمدی پلتفرم و هزینه‌های تراکنش است. متا قصد دارد از فروش اقلام و تجربیات مجازی در پلتفرم خود، سهم قابل توجهی دریافت کند. به عنوان مثال، در مورد فروش توکن‌های غیرمثلی (NFT) در «هورایزن ورلدز»، متا از طریق دو مرحله کمیسیون، سهم قابل توجهی دریافت می‌کند: ابتدا یک کمیسیون ۳۰ درصدی از طریق فروشگاه اپلیکیشن متا کوئست (Meta Quest Store) برای خریدهای درون‌برنامه‌ای، و سپس یک کمیسیون ۲۵ درصدی اضافی از سوی پلتفرم «هورایزن ورلدز» بر روی مانده مبلغ. این بدان معناست که خالقان تنها ۵۲.۵ درصد از درآمد حاصل از فروش NFT خود را دریافت خواهند کرد، که عدد قابل توجهی است. اگرچه این ارقام مستقیماً به «ژوک باک» مربوط نمی‌شوند، اما می‌توانند نمونه‌ای از رویکرد متا برای کسب درآمد از اقتصاد مجازی خود باشند. توازن بین سودآوری پلتفرم و جذابیت برای خالقان محتوا بسیار حیاتی است؛ اگر سهم متا بیش از حد بالا باشد، ممکن است خالقان با استعداد به پلتفرم‌های دیگری که شرایط بهتری را ارائه می‌دهند، کوچ کنند. متا باید راهی برای تشویق خالقان به سرمایه‌گذاری زمان و تلاش در «هورایزن ورلدز» بیابد و اطمینان حاصل کند که آن‌ها می‌توانند از کار خود درآمد قابل توجهی کسب کنند.
این مدل اقتصادی همچنین پتانسیل ادغام با فناوری توکن‌های غیرمثلی (NFT) را دارد. در حالی که «ژوک باک» خود یک رمزارز مبتنی بر بلاک‌چین نیست، می‌تواند به عنوان واسطه‌ای برای خرید و فروش NFTها عمل کند. ادغام NFTها به کاربران امکان مالکیت واقعی بر دارایی‌های دیجیتال خود را می‌دهد، چیزی که در اکوسیستم‌های متمرکز سنتی امکان‌پذیر نیست. اگر متا بتواند NFTها را به صورت یکپارچه و کاربرپسند در «هورایزن ورلدز» ادغام کند، می‌تواند به خالقان این امکان را بدهد که آثار هنری، آیتم‌های منحصر به فرد، یا حتی املاک مجازی را به گونه‌ای خلق و بفروشند که مالکیت آن به طور شفاف و غیرقابل تغییر در بلاک‌چین ثبت شود. این امر نه تنها ارزش دارایی‌های دیجیتال را افزایش می‌دهد، بلکه به خالقان نیز قدرت بیشتری برای کنترل و کسب درآمد از آثار خود می‌بخشد. با این حال، متا باید مسیری را انتخاب کند که هم از مزایای بلاک‌چین بهره‌مند شود و هم از موانع نظارتی مربوط به رمزارزها تا حد امکان دوری کند.
پیاده‌سازی موفقیت‌آمیز این اقتصاد دیجیتال، پیامدهای عمیقی برای تجربه کاربری و آینده متاورس خواهد داشت. یک اقتصاد پویا و فعال، موتور محرک برای نوآوری و تعامل در «هورایزن ورلدز» خواهد بود. هرچه کاربران و خالقان بیشتری به پلتفرم بپیوندند و شروع به ایجاد و مبادله کنند، متاورس زنده‌تر و پویاتر می‌شود. این امر به نوبه خود، کاربران جدید را جذب کرده و چرخه‌ای مثبت از رشد و توسعه را ایجاد می‌کند. تصور کنید یک جهان مجازی که در آن، شما نه تنها می‌توانید سرگرم شوید، بلکه می‌توانید مهارت‌های جدیدی بیاموزید، با افراد همفکر از سراسر جهان ارتباط برقرار کنید، و حتی یک کسب‌وکار دیجیتالی راه بیندازید. این پتانسیل برای ظهور کارآفرینان مجازی و مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه، هیجان‌انگیز است. این تحولات می‌توانند به تدریج مرز بین اقتصادهای فیزیکی و دیجیتال را کمرنگ‌تر کرده و راه را برای یک آینده کاملاً متصل باز کنند.
با این حال، مسیر پیش روی متا خالی از چالش نیست. حتی با رویکرد «ارز داخلی»، متا همچنان ممکن است با نوع جدیدی از نظارت‌های رگولاتوری مواجه شود، به ویژه در مورد قوانین پولشویی، حفاظت از مصرف‌کننده و شفافیت مالی. تضمین امنیت این تراکنش‌ها و محافظت از کاربران در برابر کلاهبرداری‌ها و سوءاستفاده‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. رقابت از سوی دیگر پلتفرم‌های متاورسی و بازی‌های آنلاین که از قبل اکوسیستم‌های اقتصادی قدرتمندی را ایجاد کرده‌اند، نیز یک چالش جدی است. متا باید نه تنها کاربران را جذب کند، بلکه باید آن‌ها را متقاعد کند که «هورایزن ورلدز» بستر بهتری برای خلاقیت، تعامل و کسب درآمد است. در نهایت، میزان پذیرش کاربران و موفقیت در دستیابی به یک جرم بحرانی از شرکت‌کنندگان، عامل تعیین‌کننده در سرنوشت «ژوک باک» و اقتصاد «هورایزن ورلدز» خواهد بود. متا در حال سرمایه‌گذاری گسترده در این زمینه است، اما تنها زمان نشان خواهد داد که آیا رویکرد تغییر یافته آن‌ها، می‌تواند رؤیای دیرینه یک اقتصاد متاورسی فراگیر را به واقعیت تبدیل کند.
در مجموع، تصمیم متا برای توسعه یک ارز دیجیتال داخلی برای «هورایزن ورلدز»، گامی مهم و استراتژیک در راستای تحقق چشم‌انداز متاورس این شرکت است. این اقدام نشان‌دهنده درس‌هایی است که متا از شکست پروژه‌های قبلی خود گرفته و نشان می‌دهد که این شرکت اکنون رویکردی عمل‌گرایانه‌تر و متمرکزتر بر اکوسیستم داخلی خود در پیش گرفته است. با تمرکز بر اقتصاد خالق، امکان‌پذیری تراکنش‌های درون‌برنامه‌ای، و پتانسیل ادغام با فناوری‌های جدید مانند NFT، «ژوک باک» (یا هر نامی که در نهایت انتخاب شود) می‌تواند کلید گشایش پتانسیل کامل «هورایزن ورلدز» و ایجاد یک جهان مجازی پر جنب و جوش و خودکفا باشد. موفقیت متا در این زمینه نه تنها آینده این شرکت را شکل خواهد داد، بلکه می‌تواند الگویی برای توسعه اقتصادهای دیجیتال در سایر پلتفرم‌های متاورس در سراسر جهان باشد.
