دنیای واقعیت مجازی به سرعت در حال تکامل است و هدست‌های نوآورانه‌ای مانند متا کوئست ۳، مرزهای تجربه کاربری در این حوزه را جابجا می‌کنند. این دستگاه‌ها نه تنها ابزارهایی برای سرگرمی و بازی هستند، بلکه پلتفرم‌هایی نوظهور برای کار، آموزش و تعامل اجتماعی به شمار می‌آیند. با این حال، در پشت صحنه این پیشرفت‌های هیجان‌انگیز، نبردهای پنهانی بر سر کنترل اکوسیستم‌های دیجیتال در جریان است که می‌تواند آینده این فناوری‌ها را به کلی دگرگون کند. یکی از این نبردهای کلیدی، تنش میان متا، سازنده کوئست، و گوگل، غول جستجو و خالق اندروید، بر سر دسترسی به خدمات پلی گوگل است. این مناقشه نه تنها بر نحوه استفاده کاربران از هدست‌های واقعیت مجازی تأثیر می‌گذارد، بلکه سوالات عمیق‌تری را در مورد میزان باز بودن یا بسته بودن پلتفرم‌های آینده مطرح می‌کند.
مشکل اصلی که کاربران متا کوئست ۳ با آن مواجه هستند، عدم دسترسی رسمی و کامل به خدمات گوگل پلی (Google Play Services) است. این خدمات، که ستون فقرات اکوسیستم اندروید را تشکیل می‌دهند، شامل مجموعه‌ای از APIها، کتابخانه‌ها و سرویس‌های پشت‌صحنه هستند که برای عملکرد صحیح بسیاری از اپلیکیشن‌های اندرویدی حیاتی‌اند. اپلیکیشن‌هایی مانند یوتیوب، گوگل مپس، کروم، جیمیل و حتی بسیاری از بازی‌ها و برنامه‌های شخص ثالث، برای دسترسی به قابلیت‌هایی نظیر اعلان‌ها، همگام‌سازی داده‌ها، پرداخت‌های درون‌برنامه‌ای، و سرویس‌های مکان‌یابی به خدمات پلی گوگل وابسته‌اند. در غیاب این خدمات، حتی اگر بتوان برخی از این برنامه‌ها را به صورت جانبی (sideload) روی کوئست نصب کرد، عملکرد آن‌ها ناقص یا غیرقابل اعتماد خواهد بود، و این موضوع تجربه کاربری را به شدت مختل می‌کند.
پشت این وضعیت، یک فلسفه و مدل کسب‌وکار عمیق‌تر از سوی گوگل قرار دارد. اندروید به عنوان یک پروژه منبع باز (AOSP – Android Open Source Project) آغاز شد و هر کسی می‌تواند کد آن را برداشته و برای دستگاه‌های خود استفاده کند. با این حال، گوگل خدمات پلی خود را جدا از AOSP ارائه می‌دهد و برای استفاده از آن‌ها، نیاز به مجوز رسمی و پیروی از مجموعه‌ای از قوانین و استانداردهای گوگل (مانند Compatibility Definition Document یا CDD) است. این مدل به گوگل اجازه می‌دهد تا کیفیت، امنیت و یکپارچگی اکوسیستم اندروید را در دستگاه‌هایی که خدمات آن را اجرا می‌کنند، تضمین کند. از دیدگاه گوگل، متا کوئست یک دستگاه اندرویدی نیست که این استانداردها را رعایت کند یا به عنوان یک پلتفرم تلفن همراه عمل کند. در واقع، گوگل کوئست را رقیبی برای اکوسیستم خود در یک فرم‌فاکتور جدید می‌بیند و تمایلی به ارائه ابزارهای خود به رقیبش، بدون کنترل کامل بر تجربه کاربری، ندارد.
متا، از سوی دیگر، جاه‌طلبی‌های بزرگی برای ساخت اکوسیستم واقعیت مجازی و متاورس خود دارد. سیستم عامل متا کوئست (Quest OS) بر پایه اندروید منبع باز (AOSP) ساخته شده است، اما متا به دنبال ایجاد یک پلتفرم مستقل و خودکفا است که کاملاً تحت کنترل خودش باشد. هدف متا این است که تمام جنبه‌های تجربه کاربری، از رابط کاربری گرفته تا فروشگاه اپلیکیشن و خدمات ابری، را خودش مدیریت کند. این رویکرد به متا اجازه می‌دهد تا نوآوری‌ها را با سرعت بیشتری پیاده‌سازی کند، استراتژی‌های خود را بدون دخالت شخص ثالث پیش ببرد و در نهایت، یک اکوسیستم انحصاری و قدرتمند مشابه آنچه اپل در iOS و آیفون ایجاد کرده، بنا کند. عدم دسترسی به خدمات گوگل پلی، در حالی که در کوتاه‌مدت یک چالش است، در بلندمدت متا را مجبور می‌کند تا جایگزین‌های قوی‌تری برای هر جنبه از خدمات گوگل ایجاد کند و استقلال خود را بیشتر کند.
پیامدهای این مناقشه برای کاربران و توسعه‌دهندگان قابل توجه است. برای کاربران، این وضعیت به معنای یک اکوسیستم fragmented یا تکه‌تکه است. اگرچه می‌توان اپلیکیشن‌های زیادی را از طریق فروشگاه رسمی متا کوئست دانلود کرد، اما عدم وجود اپلیکیشن‌های کلیدی گوگل، یک خلاء بزرگ ایجاد می‌کند. برای مثال، کاربران نمی‌توانند به راحتی از یوتیوب رسمی استفاده کنند و مجبورند به نسخه‌های تحت وب یا راه‌حل‌های جانبی روی بیاورند که غالباً تجربه کاربری ضعیف‌تری دارند. این موضوع باعث می‌شود که دستگاهی با پتانسیل بالا، نتواند به طور کامل نیازهای روزمره کاربران را برطرف کند. فرآیند سایدلودینگ نیز برای کاربران عادی پیچیده و نیازمند دانش فنی بیشتری است و به طور کلی، از سهولت استفاده که انتظار می‌رود، کاسته می‌شود. این محدودیت‌ها می‌توانند از جذابیت هدست برای بخشی از کاربران بکاهند و نرخ پذیرش را کندتر کنند.
از سوی دیگر، توسعه‌دهندگان نیز با چالش‌هایی روبرو هستند. آن‌ها باید تصمیم بگیرند که آیا اپلیکیشن‌های خود را بر پایه اکوسیستم متا توسعه دهند یا به دنبال راه‌حل‌های جایگزین برای ارائه خدمات گوگل باشند. اگرچه متا ابزارها و APIهای خود را ارائه می‌دهد، اما توسعه‌دهندگانی که پیش از این برای اندروید برنامه‌نویسی کرده‌اند، ممکن است نیاز به بازنویسی یا تطبیق گسترده کدهای خود برای سازگاری کامل با Quest OS داشته باشند. این وضعیت می‌تواند بار کاری و هزینه‌های توسعه را افزایش دهد و در نهایت، به معنای تعداد کمتری از اپلیکیشن‌ها یا کیفیت پایین‌تر برخی از آن‌ها در اکوسیستم کوئست باشد. توسعه‌دهندگان همچنین باید بین اولویت دادن به تعداد کاربران در اکوسیستم گوگل یا پتانسیل رشد در اکوسیستم نوظهور متا، تعادل برقرار کنند. این انتخاب می‌تواند ریسکی بزرگ برای کسب‌وکارهای کوچک‌تر باشد.
این نبرد بین گوگل و متا، فراتر از یک درگیری تجاری ساده است؛ این یک بخش کلیدی از جنگ بزرگ‌تر بر سر کنترل پلتفرم‌های آینده است. همانطور که در گذشته شرکت‌هایی مانند مایکروسافت، اپل و گوگل بر روی دسکتاپ و موبایل رقابت می‌کردند، اکنون نبرد به واقعیت مجازی و واقعیت افزوده کشیده شده است. هر شرکتی می‌خواهد اکوسیستم خود را ایجاد کند و اطمینان حاصل کند که کاربران و توسعه‌دهندگان به پلتفرم آن‌ها وابسته شوند. اپل با iOS نشان داد که یک اکوسیستم بسته و کنترل‌شده می‌تواند به موفقیت‌های عظیمی دست یابد، در حالی که اندروید گوگل، با وجود ریشه‌های منبع بازش، به تدریج به سمت کنترل بیشتری بر خدمات و گواهی‌نامه‌های خود حرکت کرده است. متا با کوئست در تلاش است تا مسیر سوم خود را در واقعیت مجازی بسازد، مسیری که از وابستگی به هیچ یک از غول‌های موجود رها باشد.
آینده این مناقشه نامشخص است. آیا گوگل در نهایت مجوز خدمات پلی را برای متا کوئست صادر خواهد کرد؟ این امر بعید به نظر می‌رسد، مگر اینکه متا مایل به پذیرش شرایط سخت‌گیرانه گوگل باشد که می‌تواند استقلال آن را زیر سوال ببرد. آیا متا می‌تواند یک اکوسیستم مستقل و کاملاً رقابتی ایجاد کند که بدون نیاز به خدمات گوگل، تمام نیازهای کاربران و توسعه‌دهندگان را برطرف کند؟ این یک چالش بزرگ است، اما با توجه به سرمایه‌گذاری عظیم متا در متاورس، غیرممکن نیست. این وضعیت احتمالاً به تکامل و بلوغ اکوسیستم‌های مجزا در فضای واقعیت مجازی منجر خواهد شد، جایی که کاربران ممکن است مجبور شوند بین پلتفرم‌هایی با ویژگی‌ها و دسترسی‌های متفاوت انتخاب کنند. این رقابت نه تنها بر روی نوآوری تأثیر می‌گذارد، بلکه مسیر آینده مصرف محتوا، بازی و تعامل در دنیای مجازی را نیز شکل خواهد داد.
در نهایت، این مناقشه میان گوگل و متا بر سر خدمات پلی، نمادی از نبرد گسترده‌تر برای کنترل آینده محاسبات است. هر دو شرکت می‌خواهند پلتفرم‌های بعدی را تعریف کنند و کاربران و توسعه‌دهندگان را به سمت خود جذب نمایند. این که آیا متا می‌تواند یک اکوسیستم واقعیت مجازی خودکفا و جذاب بسازد که بتواند بدون پشتیبانی گوگل رقابت کند، یا اینکه گوگل در نهایت راهی برای گسترش کنترل خود به این پلتفرم‌های جدید پیدا خواهد کرد، سوالی است که زمان به آن پاسخ خواهد داد. آنچه مسلم است این است که این رقابت به نفع نوآوری در صنعت واقعیت مجازی و واقعیت افزوده خواهد بود، هرچند که ممکن است در کوتاه‌مدت چالش‌هایی را برای کاربران و توسعه‌دهندگان ایجاد کند.
