همزمان با رشد فزاینده فناوری واقعیت مجازی (VR) و ورود آن به جریان اصلی زندگی روزمره، نگرانی‌های جدیدی در خصوص حریم خصوصی کاربران مطرح شده است. هدست‌های واقعیت مجازی، به ویژه دستگاه‌های مستقل و پرطرفداری نظیر متا کوئست ۲ (که قبلاً با نام اوکلوس کوئست ۲ شناخته می‌شد)، دروازه‌ای به دنیاهای دیجیتالی نوین و تجربیات همه‌جانبه ارائه می‌دهند. اما این تعامل عمیق با واقعیت‌های مجازی، مستلزم جمع‌آوری حجم وسیعی از داده‌های شخصی است که می‌تواند پرسش‌هایی جدی درباره امنیت و حریم خصوصی کاربران ایجاد کند. رابطه تنگاتنگ این دستگاه‌ها با پلتفرم‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک (حالا بخشی از متا)، این نگرانی‌ها را دوچندان می‌کند.
تغییر اجباری از حساب‌های کاربری اوکلوس به حساب‌های متا (فیس‌بوک سابق) برای دسترسی به امکانات کامل هدست کوئست ۲، نقطه عطفی بود که بحث حریم خصوصی را به اوج رساند. پیش از این، کاربران اوکلوس می‌توانستند از یک حساب کاربری مستقل استفاده کنند، اما با این تغییر، ورود به اکوسیستم متا برای همه کاربران الزامی شد. این تصمیم، به معنای ادغام داده‌های واقعیت مجازی با اطلاعات گسترده‌ای بود که متا از فعالیت‌های آنلاین کاربران در فیس‌بوک، اینستاگرام و واتس‌اپ جمع‌آوری می‌کند. این هم‌افزایی داده‌ها، اگرچه ممکن است برای متا به منظور شخصی‌سازی تجربه و هدف‌گذاری تبلیغات بسیار سودمند باشد، اما برای بسیاری از کاربران به منزله از دست دادن بیشتر کنترل بر اطلاعات شخصی‌شان تلقی می‌شود.
متا کوئست ۲، تنها یک دستگاه برای بازی یا تماشای محتوا نیست؛ بلکه یک پلتفرم جامع برای تعاملات اجتماعی، کار و حتی ورزش در دنیای مجازی است. این تنوع کاربردها به معنای جمع‌آوری طیف گسترده‌ای از داده‌هاست. این داده‌ها شامل اطلاعات پایه حساب کاربری مانند نام، ایمیل و تاریخ تولد می‌شوند. اما فراتر از آن، داده‌های حساس‌تری نیز جمع‌آوری می‌گردد. اطلاعات مربوط به نحوه استفاده از دستگاه، از جمله اینکه چه اپلیکیشن‌هایی را باز می‌کنید، چقدر در آنها زمان می‌گذرانید، از کدام ویژگی‌ها استفاده می‌کنید و چگونه با محیط‌های مجازی تعامل دارید، همگی ثبت و تحلیل می‌شوند.
به علاوه، داده‌های حرکتی و فیزیکی کاربران نیز جمع‌آوری می‌شود. سیستم ردیابی سر و دسته‌های کنترلر، اطلاعات دقیقی از حرکات بدن شما در فضای فیزیکی و مجازی را فراهم می‌آورد. این شامل جهت‌گیری سر، حرکات دست‌ها و حتی ژست‌های شماست. همچنین، محیط پیرامونی کاربر نیز از طریق تنظیمات مرز Guardian و داده‌های موقعیت مکانی، مورد پردازش قرار می‌گیرد. حتی اطلاعات مربوط به خریدهای درون برنامه‌ای، روش‌های پرداخت و فعالیت‌های اجتماعی در VR، مانند فهرست دوستان، تعاملات با دیگر کاربران و گروه‌هایی که به آنها می‌پیوندید، همگی به پایگاه داده‌های متا اضافه می‌شوند.
داده‌های استنباطی نیز بخش مهمی از این جمع‌آوری هستند؛ اینها داده‌هایی هستند که متا از طریق تحلیل اطلاعات جمع‌آوری شده، درباره علایق، عادات، و حتی ویژگی‌های دموگرافیک شما نتیجه‌گیری می‌کند. به عنوان مثال، اگر شما بیشتر وقت خود را در بازی‌های اکشن بگذرانید، متا ممکن است شما را به عنوان فردی علاقه‌مند به هیجان و رقابت طبقه‌بندی کند. هدف اصلی متا از جمع‌آوری این حجم عظیم از داده‌ها، بهبود تجربه کاربری، شخصی‌سازی محتوا و تبلیغات، تضمین امنیت پلتفرم و توسعه فناوری‌های آینده است. این شرکت ادعا می‌کند که با استفاده از این داده‌ها، می‌تواند ویژگی‌های جدیدی را معرفی کند، عملکرد دستگاه را بهینه سازد و محتوای مرتبط‌تری را به کاربران ارائه دهد.
با این حال، نگرانی اصلی کاربران این است که چگونه این داده‌ها، به ویژه زمانی که با اطلاعات پروفایل فیس‌بوک آنها ترکیب می‌شوند، می‌توانند برای هدف‌گذاری تبلیغات و ایجاد پروفایل‌های دقیق‌تر از رفتار و علایق آنها مورد استفاده قرار گیرند. بسیاری از کاربران نگران هستند که اطلاعات خصوصی آنها، از جمله حتی الگوهای حرکتی‌شان در دنیای واقعی که از طریق سنسورهای هدست ردیابی می‌شود، برای مقاصدی فراتر از بهبود تجربه VR، مورد بهره‌برداری قرار گیرد. شفافیت ناکافی در مورد نحوه استفاده دقیق از داده‌ها و احتمال اشتراک‌گذاری آنها با شرکت‌های ثالث، این نگرانی‌ها را تشدید می‌کند.
متا در پاسخ به این نگرانی‌ها، مجموعه‌ای از تنظیمات حریم خصوصی را برای کاربران فراهم کرده است. کاربران می‌توانند برخی از "تجربیات متصل" را غیرفعال کنند، که شامل همگام‌سازی فعالیت‌های VR با پروفایل فیس‌بوک آنها می‌شود. همچنین، امکان غیرفعال کردن جمع‌آوری "داده‌های استفاده" برای بهبود محصول نیز وجود دارد. کنترل دسترسی اپلیکیشن‌ها به میکروفون، دوربین (در صورت وجود) و موقعیت مکانی نیز از جمله این تنظیمات است. کاربران می‌توانند حریم خصوصی فعالیت‌های دوستان خود را تنظیم کرده و تصمیم بگیرند که چه کسی فعالیت‌های آنها را در VR ببیند.
اما این تنظیمات نیز محدودیت‌هایی دارند. برخی از انواع جمع‌آوری داده‌ها، مانند داده‌های اساسی لازم برای عملکرد دستگاه، قابل غیرفعال‌سازی نیستند. همچنین، ماهیت "جعبه سیاه" فرآیند پردازش داده‌ها به این معناست که حتی با وجود تنظیمات حریم خصوصی، کاربران نمی‌توانند با اطمینان کامل بدانند که چه اطلاعاتی و به چه منظوری در پشت صحنه جمع‌آوری و تحلیل می‌شوند. این عدم شفافیت، بی‌اعتمادی را در میان کاربران افزایش می‌دهد و آنها را در مورد ادعاهای شرکت در مورد حفظ حریم خصوصی تردید می‌کند.
از دیدگاه وسیع‌تر، بحث حریم خصوصی در متا کوئست ۲، بخشی از یک چالش بزرگتر در صنعت فناوری است. بسیاری از سرویس‌های "رایگان" که امروزه استفاده می‌کنیم، در واقع با جمع‌آوری و بهره‌برداری از داده‌های ما تامین مالی می‌شوند. این مدل کسب و کار، تعادلی ظریف بین ارائه خدمات نوآورانه و حفظ حقوق حریم خصوصی کاربران ایجاد کرده است. در واقعیت مجازی، این چالش به دلیل ماهیت فراگیر و غوطه‌ورکننده تجربه VR، ابعاد جدیدی به خود می‌گیرد. وقتی یک دستگاه می‌تواند حرکات چشم، صدا، واکنش‌های فیزیکی و حتی احساسات ما را در یک محیط کاملاً تعاملی ردیابی کند، مرزهای حریم خصوصی به شکل بی‌سابقه‌ای باریک می‌شوند.
قوانین و مقررات مربوط به حریم خصوصی مانند GDPR در اروپا و CCPA در کالیفرنیا، تلاش کرده‌اند تا چارچوب‌هایی برای محافظت از داده‌های کاربران ارائه دهند. با این حال، اجرای این قوانین در دنیای همیشه در حال تکامل واقعیت مجازی، با پیچیدگی‌های خاص خود روبروست. شرکت‌ها باید مسئولیت‌پذیری بیشتری در قبال شفافیت در مورد شیوه‌های جمع‌آوری داده‌ها داشته باشند و کاربران نیز باید آگاهی بیشتری نسبت به حقوق خود و نحوه مدیریت تنظیمات حریم خصوصی خود پیدا کنند.
آینده واقعیت مجازی، به شدت به اعتمادی بستگی دارد که کاربران به پلتفرم‌های آن پیدا می‌کنند. اگر نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی برطرف نشوند، پذیرش گسترده این فناوری ممکن است با موانع جدی روبرو شود. شرکت‌ها نیاز دارند که رویکردهای "حریم خصوصی از طریق طراحی" (Privacy by Design) را اتخاذ کنند، به این معنی که اصول حریم خصوصی باید از همان مراحل اولیه توسعه محصول، در هسته آن گنجانده شوند، نه اینکه به عنوان یک ویژگی ثانویه اضافه شوند.
در نهایت، تعادل بین نوآوری و حریم خصوصی در واقعیت مجازی یک چالش مداوم است. در حالی که متا کوئست ۲ تجربه‌ای بی‌نظیر را ارائه می‌دهد، اما کاربران باید از میزان داده‌هایی که جمع‌آوری می‌شود و نحوه استفاده از آنها آگاه باشند. مطالعه دقیق سیاست‌های حریم خصوصی و استفاده فعال از تنظیمات موجود، گام‌های مهمی هستند که کاربران می‌توانند برای محافظت از اطلاعات شخصی خود بردارند. همچنین، فشار جمعی کاربران و قانون‌گذاران بر شرکت‌های فناوری برای افزایش شفافیت و مسئولیت‌پذیری، کلید تضمین یک آینده واقعیت مجازی امن و قابل اعتماد خواهد بود.
