دنیای محاسبات فضایی و واقعیت ترکیبی با سرعت سرسام‌آوری در حال گسترش است و مرزهای تعامل انسان با فناوری را جابه‌جا می‌کند. دیگر این فناوری‌ها تنها به فضای خانه یا محیط‌های بازی محدود نمی‌شوند؛ بلکه به تدریج در حال ورود به هر جنبه‌ای از زندگی روزمره ما هستند. یکی از جذاب‌ترین و چالش‌برانگیزترین حوزه‌هایی که این فناوری‌ها در حال ورود به آن هستند، محیط‌های در حال حرکت، به ویژه هواپیماهاست. ایده‌ی غرق شدن در دنیای مجازی یا انجام کارهای بهره‌ور در حالی که هزاران فوت بالاتر از زمین در حرکت هستیم، نه تنها هیجان‌انگیز است، بلکه پرسش‌های جدیدی را نیز درباره‌ی قابلیت‌های فنی و محدودیت‌های نظارتی مطرح می‌کند. این تحول، زبان جدیدی از تعامل را برای ما به ارمغان می‌آورد؛ زبانی که در آن فضا، حرکت و محتوای دیجیتال به گونه‌ای بی‌سابقه با یکدیگر ترکیب می‌شوند.
با معرفی Apple Vision Pro، اپل گام بلندی در جهت معرفی قابلیت‌های محاسبات فضایی در محیط‌های عمومی، از جمله هواپیما، برداشت. نمایش‌های اولیه‌ی Vision Pro در حین پرواز، با قابلیت ردیابی دقیق و ایجاد یک صفحه نمایش مجازی عظیم در مقابل چشمان کاربر، توجه بسیاری را به خود جلب کرد. این هدست لوکس، تجربه بصری بی‌نظیری را ارائه داد و نشان داد که چگونه می‌توان یک فضای کاری یا سرگرمی شخصی را حتی در یک کابین کوچک هواپیما ایجاد کرد. این ویژگی به سرعت به یکی از نقاط قوت بازاریابی Vision Pro تبدیل شد و انتظارات را برای آنچه که یک هدست واقعیت ترکیبی در سفر می‌تواند ارائه دهد، بالا برد. این موضوع نه تنها به معنای رقابت تکنولوژیکی است، بلکه تعریفی نو از «سرگرمی در حین پرواز» ارائه می‌دهد و تجربه‌ی کاربر از سفر را دگرگون می‌کند.
در واکنش به این رونمایی و نیاز فزاینده به رقابت در بازار، متا نیز بیکار ننشست. متا که پیشرو در بازار هدست‌های واقعیت مجازی با خط تولید Quest است، به سرعت قابلیت «حالت پرواز» (Airplane Mode) را برای دستگاه‌های خود، از جمله Quest 2 و Quest 3، معرفی کرد. این اقدام، نه تنها پاسخی مستقیم به قابلیت‌های Vision Pro در پرواز بود، بلکه نشان‌دهنده‌ی درک متا از پتانسیل عظیم بازار سفر و حمل‌ونقل برای فناوری‌های واقعیت مجازی بود. این حالت، با تنظیماتی خاص، به کاربران اجازه می‌دهد تا در حین پرواز از دستگاه خود استفاده کنند، و تجربه سرگرمی و بهره‌وری را در ارتفاع بالا فراهم آورد. این گام، تلاشی است برای دموکراتیزه کردن تجربه محاسبات فضایی در سفر، به جای محدود کردن آن به دستگاه‌های گران‌قیمت.
یکی از بزرگترین چالش‌های فنی برای استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی در هواپیما، مسئله‌ی ردیابی دقیق حرکت است. سیستم‌های ردیابی VR معمولاً بر اساس سنسورهای اینرسی (مانند ژیروسکوپ و شتاب‌سنج) و دوربین‌های خارجی که نقاط ثابت محیط را ردیابی می‌کنند، عمل می‌کنند. در یک هواپیما که خود در حال حرکت است، نقاط مرجع خارجی به طور مداوم تغییر می‌کنند و سنسورهای اینرسی نیز تحت تأثیر حرکت و شتاب‌های هواپیما قرار می‌گیرند. این امر می‌تواند منجر به ردیابی ناپایدار، لرزش تصویر و حتی ناوبری نادرست در محیط مجازی شود. توسعه‌دهندگان باید الگوریتم‌های پیچیده‌ای را پیاده‌سازی کنند تا حرکت هدست را نسبت به کابین هواپیما تشخیص دهند و از تأثیر حرکت کلی هواپیما بر تجربه کاربر جلوگیری کنند. این فرآیند پیچیده، نیازمند «زبان» جدیدی از پردازش داده‌های حسگر است که بتواند حرکت‌های نسبی را از حرکت‌های مطلق تفکیک کند.
جدای از چالش‌های فنی ردیابی، راحتی کاربر و جلوگیری از بیماری حرکت (motion sickness) یکی دیگر از موانع مهم است. عدم تطابق بین آنچه چشم می‌بیند (حرکت در دنیای مجازی) و آنچه بدن حس می‌کند (ثابت بودن یا حرکت در جهت‌های متفاوت) می‌تواند منجر به حالت تهوع، سرگیجه و ناخوشایندی شدید شود. در یک هواپیما، این مشکل می‌تواند تشدید شود، زیرا بدن کاربر ممکن است حرکت‌های جزئی یا آشفتگی‌های هوایی را حس کند، در حالی که دنیای مجازی او ثابت یا در جهت دیگری حرکت می‌کند. برای کاهش این اثرات، لازم است که تأخیر (latency) در نمایش تصویر به حداقل برسد، نرخ فریم بالا حفظ شود، و ردیابی حرکت سر و چشم‌ها کاملاً دقیق و بدون لرزش باشد. بهینه‌سازی تجربه کاربری برای جلوگیری از این اثرات ناخوشایند، نیازمند درکی عمیق از فیزیولوژی انسان و طراحی دقیق رابط کاربری است.
همچنین، استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی در هواپیما تحت قوانین و مقررات سختگیرانه‌ای قرار دارد که توسط سازمان‌های هوانوردی بین‌المللی مانند یاتا (IATA) تعیین می‌شوند. این مقررات نه تنها به مسائل ایمنی پرواز، مانند تداخل با سیستم‌های ناوبری هواپیما می‌پردازند، بلکه به مواردی چون تخلیه اضطراری و محدودیت‌های حمل باتری نیز توجه دارند. سازندگان هدست‌های واقعیت مجازی باید اطمینان حاصل کنند که دستگاه‌های آن‌ها با این استانداردها مطابقت دارند و هیچ گونه خطری برای ایمنی پرواز یا سایر مسافران ایجاد نمی‌کنند. این امر ممکن است نیازمند گواهینامه‌های خاص و تست‌های دقیق باشد. در واقع، ورود این فناوری‌ها به صنعت هوانوردی، نیازمند یک «گفتگوی» جدید بین صنعت فناوری و صنعت هوانوردی برای تعریف استانداردها و پروتکل‌های ایمنی است.
با وجود تمام این چالش‌ها، پتانسیل استفاده از واقعیت مجازی در سفر بسیار زیاد است. مسافران می‌توانند از زمان پرواز خود برای تماشای فیلم‌ها و سریال‌ها در یک صفحه نمایش مجازی عظیم، بازی کردن بازی‌های واقعیت مجازی، یا حتی کار کردن در یک محیط دفتر مجازی آرام و بدون حواس‌پرتی استفاده کنند. تصور کنید که در یک پرواز طولانی، به جای خیره شدن به صندلی جلویی، می‌توانید خود را در یک ساحل آرام، در یک موزه هنری مجازی یا در یک اتاق کنفرانس با همکارانتان در سراسر جهان بیابید. این قابلیت‌ها می‌توانند تجربه سفر را به طور کلی متحول کنند، خستگی و کسالت ناشی از پرواز را کاهش دهند و زمان سفر را به یک فرصت برای سرگرمی یا بهره‌وری تبدیل کنند. این نه تنها یک ابزار جدید، بلکه یک «دروازه» به تجربیات بی‌کران در میانه سفر است.
رقابت بین متا و اپل در این زمینه، نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک بازار سفر برای هر دو شرکت است. اپل با رویکردی لوکس و برتر، تجربه ای یکپارچه و با کیفیت بالا را هدف قرار داده است، در حالی که متا با خط تولید Quest خود، به دنبال ارائه قابلیت‌های مشابه به یک پایگاه کاربری گسترده‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر است. این رقابت سالم نه تنها به نوآوری سرعت می‌بخشد، بلکه توسعه‌ی استانداردهای جدید و بهبود تجربه کاربری را نیز به همراه دارد. هر دو شرکت می‌بینند که محاسبات فضایی می‌تواند آینده سرگرمی و بهره‌وری در حین پرواز باشد، و هر یک به شیوه خود به دنبال تسلط بر این حوزه نوظهور هستند. این رقابت، در نهایت به نفع مصرف‌کننده خواهد بود، زیرا منجر به محصولاتی بهتر و کاربردی‌تر می‌شود که «زبان» جدیدی را برای تعامل ما با جهان تعریف می‌کنند.
فراتر از صرفاً سرگرمی، این قابلیت‌ها پتانسیل تغییر ماهیت سفر هوایی را دارند. در آینده، ممکن است صندلی‌های هواپیما به گونه‌ای طراحی شوند که بهترین تجربه واقعیت مجازی را ارائه دهند، یا حتی خطوط هوایی محتوا و تجربیات واقعیت مجازی مخصوص به خود را ارائه دهند. این امر می‌تواند منجر به یک انقلاب در صنعت سرگرمی و خدمات در حین پرواز شود. "حالت پرواز" برای هدست‌های واقعیت مجازی، بیش از یک ویژگی ساده است؛ این یک گام به سوی آینده‌ای است که در آن مرزهای بین فضای فیزیکی و دیجیتالی مبهم می‌شوند و هر مکانی، حتی یک کابین هواپیما، می‌تواند به پورتالی برای تجربیات نامحدود تبدیل شود. این دیدگاه، آینده‌ای را ترسیم می‌کند که در آن «کجا هستید» کمتر از «چه چیزی را تجربه می‌کنید» اهمیت دارد.
در نهایت، ظهور «حالت پرواز» در هدست‌های واقعیت مجازی مانند Meta Quest، نشان‌دهنده بلوغ این فناوری و ورود آن به جریان اصلی زندگی است. این ویژگی نه تنها به مسافران امکان می‌دهد تا از پروازهای خود نهایت استفاده را ببرند، بلکه صنعت هوانوردی را نیز به سوی پذیرش نوآوری‌های جدید سوق می‌دهد. چالش‌های فنی، نظارتی و راحتی کاربر همچنان وجود دارند، اما با پیشرفت مداوم در سخت‌افزار و نرم‌افزار، می‌توان انتظار داشت که این موانع به تدریج برطرف شوند. این پیشرفت‌ها نه تنها تجربه سفر را بهبود می‌بخشند، بلکه دیدگاه ما را نسبت به نحوه تعامل با محتوای دیجیتال در محیط‌های مختلف تغییر می‌دهند و زبان جدیدی از ارتباط و تجربه را برای آینده تعریف می‌کنند.
