زمانی نه چندان دور، «گوگل اِرث وی‌آر» در سال ۲۰۱۶، با ورود خود به پلتفرم‌هایی چون «اِچ‌تی‌سی وایو» (HTC Vive) و «آکیولس ریفت» (Oculus Rift)، تعریف تازه‌ای از تجربه واقعیت مجازی ارائه داد. این نرم‌افزار، فراتر از یک نقشه سه‌بعدی، به کاربران این امکان را می‌داد که از فراز ابرها به تماشای شهرها بنشینند، در خیابان‌های رم قدم بزنند، یا قله‌های اورست را از نزدیک لمس کنند. حس مقیاس، قابلیت زوم بی‌درنگ از فضای بیرونی تا کوچه‌های باریک، و حس عمیق حضور در مکان‌های دوردست، تجربه‌ای بی‌بدیل را فراهم می‌آورد. با این حال، ماهیت انحصاری آن برای پی‌سی‌وی‌آر (PC VR) و نیاز به سخت‌افزارهای قدرتمند، دسترسی به آن را محدود می‌ساخت و در گذر زمان، شور و هیجان اولیه فروکش کرد. به‌روزرسانی‌های اندک و عدم توسعه برای هدست‌های مستقل، این گنجینه مجازی را تا حد زیادی در سایه قرار داده بود.
نقطه عطف این تحول، ظهور و بلوغ «وب‌اکس‌آر» است. «وب‌اکس‌آر» یک «اِی‌پی‌آی» (API) مبتنی بر وب است که به مرورگرها اجازه می‌دهد محتوای واقعیت مجازی و واقعیت افزوده را مستقیماً از طریق وب‌سایت‌ها ارائه دهند. این استاندارد باز، بستر مناسبی را برای دموکراتیزه کردن دسترسی به تجربه‌های فراگیر فراهم می‌آورد و نیاز به دانلود نرم‌افزارهای جداگانه یا سازگاری با پلتفرم‌های خاص را از میان برمی‌دارد. با «وب‌اکس‌آر»، هر کسی که یک هدست واقعیت مجازی و یک مرورگر سازگار داشته باشد، می‌تواند بدون دردسر وارد جهان‌های مجازی شود. این رویکرد، نه تنها بار توسعه‌دهندگان را کاهش می‌دهد، بلکه موانع ورود برای کاربران عادی را نیز از بین می‌برد و دریچه‌ای به سوی اکوسیستم باز و پویای واقعیت فراگیر می‌گشاید.
تصمیم گوگل برای بازگرداندن «گوگل اِرث وی‌آر» از طریق «وب‌اکس‌آر»، گامی استراتژیک و هوشمندانه است. این اقدام، نشان‌دهنده تعهد گوگل به استانداردسازی و دسترسی‌پذیری محتوای فراگیر است، نه وابستگی به یک پلتفرم سخت‌افزاری خاص. با میزبانی این تجربه بر روی وب، گوگل می‌تواند اطمینان حاصل کند که میلیون‌ها کاربر «متا کوئست» و سایر هدست‌های مستقل، قادر به دسترسی به آن خواهند بود. این رویکرد، پتانسیل گسترده‌ای برای افزایش تعامل کاربران با محصولات گوگل، از جمله «گوگل مَپز» (Google Maps) و «گوگل استریت ویو» (Google Street View)، در محیط‌های سه‌بعدی و فراگیر ایجاد می‌کند. به جای رقابت با پلتفرم‌های سخت‌افزاری، گوگل با پذیرش «وب‌اکس‌آر»، خود را به عنوان یک ارائه‌دهنده محتوای فراگیر در سطح وب معرفی می‌کند.
ورود قدرتمند «اپل ویژن پرو» به عرصه «محاسبات فضایی» نیز، لایه دیگری از اهمیت را به بازگشت «گوگل اِرث وی‌آر» می‌افزاید. اگرچه «ویژن پرو» هنوز در دسترس عموم قرار نگرفته است، اما ماهیت آن به عنوان یک پلتفرم جامع برای تجربه‌های فراگیر، آن را به گزینه‌ای طبیعی برای میزبانی «گوگل اِرث وی‌آر» تبدیل می‌کند. با توجه به سابقه همکاری‌های قبلی و پتانسیل عظیم بازاریابی، منطقی به نظر می‌رسد که گوگل این تجربه را برای «ویژن پرو» نیز بهینه کند. این گشایش، نه تنها دسترسی‌پذیری را به اوج خود می‌رساند، بلکه رقابت و نوآوری را در فضای «محاسبات فضایی» تشدید خواهد کرد. کاربران «ویژن پرو» می‌توانند انتظار داشته باشند که با بهره‌گیری از نمایشگرهای بی‌نظیر و قدرت پردازشی بالای این هدست، تجربه‌ای بی‌سابقه از «گوگل اِرث وی‌آر» را تجربه کنند.
تجربه استفاده از «گوگل اِرث وی‌آر» فراتر از صرفاً دیدن تصاویر است؛ این تجربه یک سفر حسی است. تصور کنید که می‌توانید با حرکات دستان خود، سیاره زمین را در دستانتان بچرخانید، از فراز رشته‌کوه‌های هیمالیا عبور کنید، یا در کسری از ثانیه از آتلانتیک به اقیانوس آرام سفر کنید. این قابلیت زوم بی‌نهایت، از نمای ماهواره‌ای تا خیابان‌های باریک یک شهر قدیمی، حس کنترل و قدرت بی‌نظیری را به کاربر می‌دهد. توانایی ایستادن بر روی یک ساختمان تاریخی، تماشای غروب خورشید از بالای یک کوه، یا قدم زدن در میان جنگل‌های آمازون، همه و همه با دقت و جزئیاتی خیره‌کننده ارائه می‌شوند. این تجربه، حس «حضور از راه دور» (Telepresence) را به اوج خود می‌رساند و مرزهای فیزیکی را در هم می‌شکند.
کاربردهای «گوگل اِرث وی‌آر» فراتر از تفریح و سرگرمی است. در حوزه آموزش، این ابزار می‌تواند انقلابی باشد؛ دانش‌آموزان می‌توانند درس جغرافیا را نه از روی نقشه کاغذی، بلکه با سفر مجازی به مکان‌های مختلف جهان بیاموزند. دانشجویان معماری و شهرسازی می‌توانند پروژه‌های خود را در مقیاس واقعی در محیط مجازی بررسی کنند. صنعت گردشگری می‌تواند از این پلتفرم برای ارائه تورهای مجازی پیش از سفر استفاده کند، و حتی در حوزه برنامه‌ریزی شهری، مقامات می‌توانند تغییرات محیطی و تأثیرات پروژه‌های عمرانی را پیش از اجرا شبیه‌سازی و مشاهده کنند. پتانسیل آن برای مطالعات محیط زیستی، حفظ میراث فرهنگی و حتی امدادرسانی در بلایای طبیعی نیز قابل توجه است، زیرا امکان مشاهده و بررسی دقیق مناطق را در مقیاس وسیع فراهم می‌آورد.
بازگشت «گوگل اِرث وی‌آر» به وب و هدست‌های جدید، آن را در قلب پارادایم رو به رشد «محاسبات فضایی» قرار می‌دهد. این مفهوم، فراتر از واقعیت مجازی و افزوده است و به همگرایی دنیای دیجیتال و فیزیکی اشاره دارد که در آن محتوای دیجیتال به گونه‌ای با محیط واقعی ما یکپارچه می‌شود که به نظر می‌رسد بخشی طبیعی از آن است. «گوگل اِرث وی‌آر» با ایجاد یک کپی دیجیتالی از سیاره زمین که می‌توان در آن به صورت سه‌بعدی پیمایش کرد، نمونه‌ای بارز از این مفهوم است. این تجربه به ما نشان می‌دهد که چگونه می‌توانیم از صفحات نمایش دو بعدی رها شده و به فضاهای سه‌بعدی وارد شویم که در آن اطلاعات، نه فقط دیده می‌شوند، بلکه لمس و تجربه می‌شوند. این مسیر به سوی آینده‌ای می‌رود که در آن داده‌ها و اطلاعات، به جای جدا بودن، به بخشی جدایی‌ناپذیر از واقعیت ما تبدیل می‌شوند.
با وجود پتانسیل عظیم، چالش‌هایی نیز در مسیر تکامل این فناوری‌ها وجود دارد. نیاز به پهنای باند بالا برای استریم داده‌های سه‌بعدی پیچیده، دقت مدل‌سازی‌های شهری و جغرافیایی که هنوز در برخی نقاط جهان کامل نیست، و مسائل مربوط به حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌ها، از جمله موانع پیش‌رو هستند. همچنین، تضمین تجربه کاربری روان و بدون تأخیر (latency)، به ویژه در محیط‌های وب، نیازمند نوآوری‌های مستمر در سخت‌افزار و نرم‌افزار است. اما مسیر روشن است؛ با پیشرفت تکنولوژی‌های ۵G، توسعه الگوریتم‌های رندرینگ کارآمدتر، و افزایش قدرت پردازش دستگاه‌های موبایل و مستقل، این چالش‌ها رفته‌رفته مرتفع خواهند شد و تجربه‌های فراگیر، فراگیرتر خواهند شد.
در نهایت، بازگشت «گوگل اِرث وی‌آر» به صحنه فناوری‌های فراگیر از طریق «وب‌اکس‌آر»، نه تنها یک پیروزی برای دسترسی‌پذیری و استانداردسازی است، بلکه مهر تاییدی بر نقش بی‌بدیل واقعیت مجازی در گسترش افق‌های ادراک بشری است. این امکان را به ما می‌دهد که جهان را به شیوه‌ای کاملاً جدید ببینیم و با آن تعامل کنیم. این یک گام مهم به سوی آینده‌ای است که در آن مرزهای میان جهان‌های فیزیکی و دیجیتال محو می‌شوند و انسان‌ها قادر خواهند بود به هر کجا که تخیلشان اجازه می‌دهد سفر کنند. «گوگل اِرث وی‌آر» بیش از یک نقشه تعاملی است؛ این یک پنجره به سوی سیاره ما و پتانسیل بی‌پایان اکتشاف و آموزش است.
